ESWL - Extracorporeal Shock Wave Lithotripsy - litotrypsja zewnątrzustrojową falą uderzeniową.

ESWL - Extracorporeal Shock Wave Lithotripsy

ESWL jest najmniej inwazyjną metodą leczenia kamicy układu moczowego, która niejednokrotnie pozwala na uniknięcie leczenia zabiegowego.

ESWL jest obecnie najczęściej stosowaną metodą leczenia kamicy układu moczowego. Początek metody datuje się na wczesne lata 80 kiedy to niemieccy urolodzy we współpracy z inżynierami firmy Dornier Medizintechnik GmbH skonstruowali pierwszy na świecie litoryptor.

W jaki sposób działa ESWL

Zasada działania litotryptora polega na wytwarzaniu wysokoenergetycznej fali uderzeniowej, która nakierowana na kamień powoduje jego rozkruszenie. Fala uderzeniowa docierając do złogu powoduje powstanie dużych naprężeń wewnątrz złogu. Współcześnie stosowane litotryptory wykorzystują można podzielić ze względu na sposób powstawania fali uderzeniowej na: elektromagnetyczne, piezoelektryczne, elektrohydrauliczne.

ESWL jest najmniej inwazyjnym sposobem leczenia kamicy moczowej. Zabieg wykonywany jest w pozycji leżącej w taki sposób aby maksymalnie wykorzystać siłę fali uderzeniowej . Następnie złóg, który ma być rozkruszony namierzany jest za pomocą RTG i USG. Współczesne litotryptory ustalają dawkę konieczną do rozkruszenia złogu w  sposób automatyczny. Liczba impulsów fali uderzeniowej niezbędnych do wywołania efektu dezintegracji złogu zależy od wielkości, twardości  i lokalizacji kamienia.

Jak wygląda zabieg ESWL

ESWL jest zabiegiem, który nie wymaga pozostania w oddziale. Cała procedura trwa około godziny. Pacjent ułożony zostaje na stole litotryptora w pozycji zapewniającej optymalną dostępność dla fali uderzeniowej. Urolog namierza złóg będący  celem i odpowiednio ustawia generator tak aby złóg był w centrum fali uderzeniowej. Namierzanie złogu odbywa się z wykorzystaniem ramienia C - RTG oraz USG.

Kolejnym etapem jest uruchomienie generatora fali uderzeniowej, która kruszy złóg. Liczba impulsów generatora wyzwolona podczas jednego zabiegu ESWL uzależniona jest od wielkości, lokalizacji złogu i jego podatności na dezintegrację.

Skuteczny ESWL powoduje dezintegrację - rozkruszenie złogu, który pacjent wydala z moczem. Wydalenie odłamków trwa od kilku godzin do kilkunastu tygodni.

Wskazania do ESWL :

     kamica kielichowa w przypadku powiększania się złogów lub złogów utrudniających odpływ moczu.
    złóg w miedniczce nerkowej ( do 2 cm średnicy)
    kamień w moczowodzie

Przeciwwskazania :

    ciąża
    przeszkoda w odpływie moczu poniżej złogu (np. zwężenie moczowodu lub zwężenie połączenia miedniczkowo - moczowodowego
    tętniak aorty
    zakażenie układu moczowego
    zaburzenia krzepnięcia krwi i pacjenci przyjmujący antykoagulanty (należy zmienić lek przed planowanym ESWL po uzgodnieniu z lekarzem)

Powikłania związane z działaniem fali uderzeniowej :

    zmiany na skórze - obraz jak w stłuczeniu
    krwiomocz - zwykle ustępuje samoistnie
    krwiaki okołonerkowe lub podtorebkowe  - zwykle nie wymaga interwencji i ulega samoistnemu wchłonięciu. Czasami istnieje konieczność drenażu krwiaka pod kontrolą USG

Powikłania związane z wydalaniem rozkruszonych fragmentów :

    ból związany z pasażem fragmentów rozkruszonego złogu
    atak kolki nerkowej
    Steinstrasse - droga kamicza - powikłanie, w którym liczne fragmenty rozkruszonego kamienia układając się jeden za drugim tworzą charakterystyczny obraz na przeglądowym zdjęciu RTG. Leczenie drogi kamiczej polega na rozkruszeniu czoła drogi za pomocą ESWL lub rozkruszenia i usunięcia frakmentów za pomocą ureterorenoskopu (URSL). Czasami istnieje konieczność założenia nefrostomii.
    gorączka - wskazany pilny kontakt z urologiem

Ćwiczenia usprawniające wydalanie fragmentów złogu po ESWL

Po litotrypsji zalecane są ćwiczenia usprawniające wydalanie fragmentów rozkruszonego złogu. Zaleca się chodzenie po schodach, podskoki, jazdę na rowerze. W zależności od lokazlizacji złogu urolog może zalecić leżenie na prawym / lewym boku, głębokie skłony lub leżenie z wysoko uniesioną miednicą.

Kontrola urologiczna po ESWL

Pacjent po ESWL powinien być pod kontrolą urologiczną celem oceny stopnia dezintegracji złogu i szansy na samoistne wydalenie rozbitych fragmentów. Kontrolne USG i RTG przeglądowe nerek i pęcherza są obligatoryjne dla każdego pacjenta po ESWL.

Każdy pacjent po ESWL musi przestrzegać zaleceń urologa. Zaleca się utrzymanie wysokiej diurezy - objętość moczu wydalonego w ciągu doby powinna wynosić około 2,5 litra (pacjenci z chorobą niedokrwienną serca i problemami kardiologicznymi nie powinni przyjmować tak dużej ilości płynów). Wskazane jest oddawanie moczu przez gazę lub sitko celem wyłapania rozkruszonych fragmentów (możliwość zbadania ich składu). W zależności od lokalizacji rozbijanego złogu korzystne mogą być : skłony, leżenie na prawym/lewym boku. Korzystnie na wydalenie złogów wpływają chodzenie po schodach, podskoki i kąpiele rozgrzewające.