Przerost gruczołu krokowego - epidemiologia i etiologia

Łagodny przerost gruczołu krokowego (od angielskiej nazwy - BPH - benign prostatic hyperplasia) jest schorzeniem polegającym na rozroście elementów gruczołowych i komórek zrębu strefy przejściowej gruczołu krokowego. Łagodny przerost gruczołu krokowego jest schorzeniem bardzo popularnym i związane jest z naturalnym procesem starzenia każdego mężczyzny.

Gruczoł krokowy - łac. prostata jest gruczołem należącym do męskiego układu płciowego, który zlokalizowany jest w miednicy małej pod pęcherzem moczowy i otacza cewkę moczową w części tylnej tworząc z nią integralną całość. Powiększający się gruczoł stanowi przyczynek do rozwoju dolegliwości ze strony dolnego układu moczowego u mężczyzny.

U noworodków gruczoł krokowy jest wielkości pestki wiśni, u młodego, zdrowego mężczyzny prostata ma kształt kasztana a jej objętość wynosi około 20 ml. U większości mężczyzn wraz z wiekiem gruczoł krokowy stopniowo powiększa się co może być przyczyną wystąpienia objawów łagodnego przerostu gruczołu krokowego.

Częstość występowania BPH szacowana jest na blisko 50% mężczyzn w populacji pięćdziesięciolatków i dochodzi do 90% wśród mężczyzn 80 letnich. Nasilenie dolegliwości związanych z łagodnym rozrostem gruczołu krokowego nasila się wraz z wiekiem. Objętość gruczołu krokowego nie ma wpływu na stopień przeszkody podpęcherzowej związane z nią dolegliwości.

Uciążliwe objawy ze strony układu moczowego zgłaszane są przez blisko 50% pacjentów  z rozpoznanym histopatologicznie łagodnym rozrostem gruczołu krokowego. wielokrotnie spotyka się pacjentów z gruczolakami bardzo dużych rozmiarów z umiarkowanymi dolegliwościami ze strony dolnych dróg moczowych i pacjentów z małymi gruczolakami, u których doszło do zatrzymania moczu.

Rozwój łagodnego przerostu gruczołu krokowego jest zależny od kilku współistniejących czynników. Gruczoł krokowy - prostata jest narządem hormonozależnym - jego rozwój uzależniony jest od środowiska hormonalnego kontrolowanego przez oś podwzgórze - przysadka - jądra - gruczoł krokowy.

Podwzgórze człowieka jest częścią podkorową mózgowia i stanowi podkorowy ośrodek autonomicznego układu nerwowego. Oprócz wielu funkcji mających wpływ na homeostazę organizmy podwzgórze odpowiedzialne jest za produkcję gonadoliberyny GnRH odpowiedzialnej za uwalnienie hormonu LH i FSH z przedniej części przysadki. Uwolniony z przysadki hormon luteinizujący - LH pobudza komórki Leydiga zlokalizowane w jądrach do produkcji testosteronu - męskiego hormonu płciowego.

Testosteron przenikając do komórek nabłonka stercza ulega przekształceniu do aktywnej formy - DHT - dihydrotestosteron. Konwersja testosteronu do DHT dokonuje się za pośrednictwem enzymu - 5 - alfa - reduktazy. DHT łącząc się z receptorami jąder komórkowych stymuluje ich wzrost, namnażanie i czynność wydzielniczą. DHT stymuluje dodatkowo nabłonkowy czynnik wzrostu - EGF (epidermal growth factor) co powodujerozrost nabłonka i zrębu gruczołowego stercza.