NanoKnife - nieodwracalna elektroporacja w leczeniu raka gruczołu krokowego

Podstawową metodą radykalnego (z założeniem wyleczenia) leczenia raka gruczołu krokowego jest prostatektomia radykalna lub radioterapia radykalna. Obie metodą charakteryzują się porównywalną skutecznością. Zarówno prostatektomia radykalna jak i radioterapia niosą ze sobą ryzyko powikłań co skłania do poszukiwania technik minimalnie inwazyjnych. Wśród metod eksperymentalnych leczenia raka stercza wymienia się krioterapię , HIFU a ostatnio także technologię NanoKnife. NanoKnife jest stosunkowo młodą techniką, która jest kolejnym krokiem w terapii fokalnej raka gruczołu krokowego.

NanoKnife jest urządzeniem wykorzystującym nietermiczną ablację, która działa w oparciu o nieodwracalną elektroporację błony komórkowej. NanoKnife powoduje powstanie otworów w błonie komórkowej co powoduje śmierć komórki. Dzięki braku oddziaływania termicznego NanoKnife wykorzystywany jest w onkologii w leczeniu guzów zlokalizowanych w pobliżu naczyń krwionośnych, nerwów lub innych strategicznych struktur.

Film poglądowy na temat elektroporacji technologią NanoKnife.

Założeniem technologii NanoKnife jest minimalnie inwazyjne niszczenie ogniska nowotworu z oszczędzeniem otaczających tkanek. Jest to tak zwana terapia ogniskowa - ang. focal therapy. W przypadku raka stercza precyzyjne zniszczenie tkanki nowotworowej z oszczędzeniem otaczających tkanek zmniejsza ryzyko nietrzymania moczu lub zaburzeń erekcji i innych powikłań obserwowanych w w czasie stosowania innych metod ablacji guzów.

Historia techniki NanoKnife

NanoKnife początkowo stosowano w leczeniu nieoperacyjnych guzów trzustki, wątroby, płuc. W późniejszym okresie rozszerzono o możliwość leczenia nowotworów prostaty lub nerek.

Fot. Aparat NanoKnife amerykańskiej firmy Angiodynamics.

Podstawy fizyczne i mechanizm działania NanoKnife

Przepływ prądu elektrycznego o wysokim napięciu przez tkanki powoduje powstanie porów - mikroskopijnej wielkości otworów w błonie komórkowej. Uszkodzenie struktury błony komórkowej zaburza homesotazę komórki co powoduje jej śmierć. Generator NanoKnife przesyła prąd o wysokim napięciu (od 1500 do 3000 V) specjalnymi elektrodami wprost do masy guza.

Nieodwracalna elektroporacja (IRE - Irreversible Electroporation) polega na powstaniu mikroskopijnej wielkośc otworów w błonie komórkowej.

Przygotowanie do zabiegu NanoKnife

Przed zabiegiem wykonywana jest przezkroczowa biopsja stercza wykonana z zastosowaniem specjalnej płytki - brachyterapy grid. Pobranie wycinków z gruczołu krokowego w 5 milimetrowych odstępach pozwala na stworzenie mapy stercza dzięki której możliwe będzie zniszczenie tylko tkanki nowotworowej z oszczędzeniem zdrowej tkanki.

Fot. Płytka (brachyterapy grid) firmy Civco.

Przed zabiegiem NanoKnife konieczna jest szczegółowa diagnostyka obrazowa (tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, USG transrektalne) w celu dokładnej oceny stopnia zaawansowania choroby - staging. Badania obrazowe analizowane są przy użyciu specjalnego oprogramowania firmy AngioDynamics w celu wykonania przestrzennego obrazu leczonej zmiany. Zabieg z zastosowaniem technologii NanoKnife polega na aplikacji 3 do 6 sond w kształcie igieł, które umieszczane są w leczonym rejonie. Precyzyjne umieszczenie igieł kontrolowane jest za pomocą USG lub pod kontrolą tomografii komputerowej.

Przebieg zabiegu nieodwracalnej elektroporacji NanoKnife

W przypadku raka gruczołu krokowego do umieszczenia sond NanoKnife wykorzystywana jest specjalna siatka podobna do tej wykorzystywanej w czasie brachyterapii. Sondy wprowadzane są przez skórę krocza wprost do tkanki gruczołu krokowego. W trakcie procedury generator NanoKnife generuje serie mikrosekundowych impulsów elektrycznych, które ppowodują elektroporację komórek tkanek w obliżu elektrod. Uszkodzone komórki ulegają rozpadowie i są usuwane przez układ limfatyczny chorego.

Zabieg NanoKnife wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym złożonym. Pacjent układany jest na stole zabiegowym w pozycji na plecach. Kończyny dolne chorego podparte są na specjalnych podpórkach w pozycji ginekologicznej.

Kryteria właczenia do leczenia raka prostaty NanoKnife

Technika NanoKnife może być alternatywną opcją leczenia w przypadku pacjentów z potwierdzonym histopatologicznie rakiem gruczołu krokowego. Maksymalna objetość gruczołu krokowego nie powinna przekraczać 40 ml. Wyjściowe PSA całkowity nie powinien przekraczać 20 ng/ml a syma Gleasona powina się mieścić pomiędzy 2-7.

Zalety metody NanoKnife

-  minimalnie inwazyjny charakter metody - brak efektu termicznego na leczone tkanki zmniejsza ryzyko powikłań związanych z uszkodzeniem okolicznych struktur
-  NanoKnife umożliwia leczenie guzów zlokalizowanych w pobliżu naczyń krwionośnych, nerwów lub innych krytycznych struktur
-  szybka rekonwalescencja po zabiegu i wysoki komfort pacjenta
-  w przeciwieństwie do innych metod możliwe jest powtórzenie zabiegu

Refundacja zabiegu NanoKnife i ośrodki

W chwili pisania artykułu NanoKnife nie jest refundowany w leczeniu raka gruczołu krokowego. Koszt procedury wynosi około 40 000 PLN.

Generalnym dystrybutorem NanoKnife na terenie Polski jest firma Optimed Pro-Office.

Miejsca instalacji NanoKnife w Polsce

  Szpital św. Elżbiety - Mokotowskie Centrum Medyczne Sp. zo. o., ul. Goszczyńskieho 1, 02-616 Warszawa, tel. 22 542 06 00
  Centrum Onkologii im. prof. F. Łukaszczyka, ul. dr. Izabeli Romanowskiej 2, 85-796 Bydgoszcz, tel. 52 374 30 00
  Klinika Urologii Ogólnej, Onkologicznej i Czynnościowej Szpital Kliniczny Dzieciątka Jezus, ul. Lindleya 4, 02-005 Warszawa, tel. 22 502 17 02