Hormonoterapia raka gruczołu krokowego

Rak gruczołu krokowego jest nowotworem hormonozależnym. Hormonozależność raka prostaty odkryta przez Hugginsa i Hodgesa oznacza, ze blisko 80% przypadków tego nowotworu rozwija się pod wpływem androgenów - męskich hormonów płciowych. Udowodnione jest, że dihydrotestosteron - aktywna forma testosteronu jest głównym hormonem stymulującym rozwój raka gruczołu krokowego.
Testosteron i jego aktywna forma - dihydrotestosteron - DHT w warunkach prawidłowych odpowiedzialne są rozwój zewnętrznych narządów płciowych i drugorzędowych cech płciowych. 95% androgenów produkowanych jest w jądrach, pozostała pula pochodzi z nadnerczy.

Hormonoterapia jest leczeniem, które nie prowadzi do wyleczenia pacjenta i stanowi formę leczenia paliatywnego raka gruczołu krokowego. Zadaniem hormonoterapii jest zahamowanie rozwoju choroby co przyczyni się do wydłużenia życia pacjenta i uchroni go przed powikłaniami związanymi z progresją choroby.

Usunięcie jąder - orchidektomia

Orchidektomia jest rzadkow ybieraną formą hormonoterapii raka gruczołu krokowego. Operacja polega na usunięciu obu jąder co powoduje spadek stężenia testosteronu w surowicy do poziomu < 2 ng/ml - poziom kastracyjny. Orchidektomia może być stosowana u pacjentów, którzy wyrazili świadomą zgodę na zabieg. Od wielu lat chirurgiczna kastracja - orchidektomia wypierana jest przez kastrację farmakologiczną - analogi LH - RH.

Analogi LH - RH

Produkcja testosteronu przez jądra uzależniona jest od osi podwzgórze - przysadka. Podwzgórze produkując LH - RH - hormon luteinizujący stymuluje przysadkę do uwalnianaia gonadotropin : LH i FSH. Gonadotropiny LH i FSH stymulują jądra do produkcji testosteronu. Zahamowanie osi podwzgórze - przysadka poprzez włączenie do terapii analogu LH - RH powoduje spadek stężenia LH/FSH a co za tym idzie spadek poziomu testosteronu w surowicy krwi.

Leczenie antyandrogenowe - blokada receptorów androgenowych

Blokada receptorów androgenowych stanowi kluczowy element leczenia antyandrogenowego, którego mechanizm polega na zablokowaniu receptorów androgenowych w komórkach raka gruczołu krokowego. Zablokowane receptory androgenowe w komórkach nowotworowych powodują, że stają się one nieczułe na działanie męskich hormonów płciowych.

Hormonoterapia adjuwantowa po radioterapii radykalnej

W większości badań udowodniono przewagę stosowania leczenia hormonalnego po radioterapii w porównaniu z samą radioterapią. Długość stosowania hormonoterapii adjuwantowej po radioterapii radykalnej w leczeniu raka prostaty jest częstym przedmiotem sporów pomiędzy urologiem a onkologiem.

W badaniu EORTC, w którym porównywano 36 miesięczną hormonoterapię po radioterapii radykalnej do 6 miesięcznej wykazano większą przeżywalność w okresie 5 letnim u pacjentów z rakiem wysokiego ryzyka leczonych hormonalnie przez 36 miesięcy. 5 letnia śmiertelność w badanej grupie wynosiła 19% w ramieniu stosującym krótkotrwałą hormonoterapię i odpowiednio 15,2% w ramieniu leczonych hormonalnie przez okres 36 miesięcy.

Zgodnie z wytycznymi EAU pacjenci z rakiem stercza o stopniu zaawansowania T3-T4 N0 M0 powinni być leczeni hormonalnie przez 3 lata po radioterapii radykalnej. Pacjenci z rakiem gruczołu krokowego T2c-T3 N0-NX i sumą Gleasona 2-6 mogą być leczeni krótkotrwała hormonoterapią (6 miesięcy po radioterapii).