Wodniak jądra – łac. Hydrocele testis

Wodniak jądra jest zbiornikiem surowiczego płynu zgromadzonego między błoną ścienną i trzewną osłonki pochwowej jądra (tunica vaginalis). Wodniaki jądra dzielone są na wrodzone i nabyte. Objętość surowiczego płynu waha się od kilku do kilkuset mililitrów. Kolor płynu jest zmienny. Najczęściej jest wodojasny lub bursztynowy. W wodniakach pourazowych lub w przebiegu innych patologii (po urazie, skręcie jądra lub guzie jądra może być z domieszką krwi).

Wrodzony wodniak jądra występuje u około 5-6 % noworodków płci męskiej. 10% wrodzonych wodniaków jądra występuje obustronnie. Powodem gromadzenia się płynu surowiczego w obrębie osłonek jądra jest niezarośnięcie wyrostka pochwowego. Jądra pod koniec rozwoju płodowego zstępują z jamy brzusznej do worka mosznowego pociągając za sobą wypustkę otrzewnej – wyrostek pochwowy. Lokalizacja jąder w mosznie zapewnia im niższe ciśnienie i temperaturę od tych panujących w jamie brzusznej.  Wyrostek pochwowy u części małych chłopców pozostaje otwarty co powoduje swobodne przepływanie płynu surowiczego wodniaka do jamy otrzewnej. Często rodzice zgłaszają powiększanie lub zmniejszanie wodniaka jądra w zależności od aktywności fizycznej dziecka. U większości pacjentów pod koniec 1 – 2 roku życia kanał ulega samoistnemu zamknięciu a wodniak wchłania się. W przypadku kiedy wodniak jądra nie ulega samoistnemu wchłonięciu nazywany jest on wodniakiem niekomunikującym. Wodniaki jądra, które nie ulegną samoistnemu wchłonięciu do 2 roku życia wymagają leczenia operacyjnego.

Nabyty wodniak jądra – jest najczęściej powikłaniem zapalenia jądra, najądrza lub wynikiem urazu. Może występować po operacjach przepukliny pachwinowej lub po laparoskopowej operacji żylaków powrózka nasiennego. Przyczyną powstawania wodniaka nabytego jest zaburzenie równowagi między powstawaniem a wchłanianiem płynu przez osłonkę pochwową jądra.