Lekarze w Stanach Zjednoczonych publikują nowe wytyczne postępowania na temat prewencji kamicy nerkowej. Amerykańskie Kolegium Lekarzy Internistów (ACP) wydało nowe wytyczne dotyczące pacjentów z co najmniej jednym epizodem kamicy nerkowej. Powinni oni spożywać więcej płynów, a w przypadku gdy jest to niemożliwe, należy wdrożyć odpowiednią farmakoterapię w celu zapobiegania wystąpienia kolejnego nawrotu choroby.

Ta wytyczna postępowania posiada słabą siłę zaleceń i dowody o niskiej jakości według komitetu redagującego. Cytujemy wypowiedź Dyrektora Zaleceń Klincznych ACP, Dr n. med. Amira Qaseema oraz jego kolegów: „ACP zaleca zapobieganie nawrotu kamicy nerkowej poprzez zwiększenie spożywanie płynów w celu osiągnięcia co najmniej 2 litrów diurezy na dzień”.

W drugiej wytycznej postępowania, także ze słabą siłą zaleceń, ale już z dowodami naukowymi o umiarkowanej jakości ACP zaleca „monoterapię diuretykiem tiazydowym, użycie cytrynianów lub allopurinolu w celu zapobiegania kolejnemu epizodowi kolki nerkowej u pacjentów z aktywną chorobą u których zwiększone spożycie płynów nie zapobiega tworzeniu się nowych kamieni.” Komitet zaleca także w/w postępowanie w listopadowym numerze „Annals of Internal Medicine”. Kamica nerkowa rozwija się w sytuacji gdy substancje mogące tworzyć kamienie znajdują się w wysokim stężeniu w moczu lub gdy spada ilość inhibitorów krystalizacji. W większości przypadków kamienie są wapniowo-szczawianowe lub wapniowo-fosforowe. W ich składzie możemy także znaleźć kwas moczowy, cystynę lub struwit (fosforan magnezowo-amonowy).

Objawy kamicy nerkowej wystąpią w ciągu całego życia u 13% mężczyzn i u około 7% kobiet. Po pierwszym incydencie, u 50% nieleczonych pacjentów pojawi się ona z powrotem w ciągu 5 następnych lat.
Dr Qassem tłumaczy zarys problemu: „staramy się działać w celu prewencji nawrotu kamicy nerkowej poprzez leczenie które celuje w zmniejszenie ilości czynników tworzących kamienie (np. wapń lub szczawiany) i zwiększa ilość inhibitorów krystalizacji (np. cytrynian)”. Modyfikacja diety obejmuje zwiększenie spożycia płynów, zmniejszenie ilości białek i szczawianów zwięrzecych w diecie oraz utrzymanie normalnej konsumpcji wapnia.

W marcu 2014 komitet redakcyjny dokonał przeglądu obecnie dostępnych danych na temat prewencji kamicy nerkowej za pomocą farmakoterapii i wdrożenia zmian w diecie. Uwzględniono prace które oceniały krótkoterminowe i długoterminowe wyniki leczenia. Wzięto pod uwagę także potencjalne działania niepożądane terapii takie jak zmiany wagi, lipidogramu, glikemii czy też skutki uboczne takie jak nudności czy też biegunka.

Zalecenia dotyczące zwiększenia spożycia płynów oparto na pracy naukowej do której włączono pięcoletnią obserwację 300 pacjentów po pierwszym epizodzie kamicy nerkowej. W tym badaniu, nawrót choroby wystąpił u 12,1% pacjentów których diureza wynosiła 2 litry na dzień oraz u 27% z grupy kontrolnej. W drugiej pracy naukowej z 2 i 3 letnim okresem obserwacji statystyki wynosiły odpowiednio 8% szans na nawrót choroby u pacjentów ze zwiększonym spożyciem płynów i 55,6% w grupie kontrolnej. Inne dowody dotyczą typu spożywanego płynu. Istnieje badanie w którym woda Fiuggi o niskim stężeniu minerałów pomaga lepiej wypłukiwać kamienie moczowe – u 17% pacjentów spożywających ten typ napoju nastąpił nawrót choroby versus 22,9% pacjentów pijących wodę biężącą (z kranu).

Istnieje także praca w której wzięto pod uwagę duże spożycie słodkich napojów gazowanych. Pacjenci którzy pili dużo w/w płynów mieli w 33,7% nawrót choroby w porównaniu do 40,6% osób z grupy kontrolnej. To badanie wykazało także, że obniżenie ryzyka występowało tylko u pacjentów spożywających napoje typu „cola” do których jest dodawany kwas fosforowy. Efekt leczniczy nie występował u osób pijących owocowe napoje gazowane z dodatkiem kwasu cytrynowego.

Wyniki nie są jednoznaczne w zakresie stosowania różnych rodzajów diet. W jednym badaniu w którym włączono pacjentom dietę z niską ilością białek i puryn zwięrzecych oraz z dużą ilością błonnika i otręb wykazano zmniejszenie ilości nawrotów do 4,1% (24% nawrotów choroby w grupie kontrolnej). Natomiast inne badanie w którym stosowano dietę z niską zawartością białka zwierzęcego oraz z niską zawartością sodu wraz z normalnym i wysokim spożyciem wapnia wykazało nawrót choroby u 20% pacjentów w porównaniu do 38,3% pacjentów w grupie kontrolnej.

Autorzy wytycznych analizowali potencjalne skutki uboczne różnych strategii żywieniowych związanych z określonym spożyciem płynów czy też ze stosowaniem specjalnych diet. Zauważano dobre stosowanie się pacjentów do zaleceń w przypadku badań związanych z konsumpcją dużej ilości płynów, natomiast w przypadku badań związanych z wdrożeniem diety bardzo wielu pacjentów nie było w stanie jej stosować. W bardzo niewielkim stopniu w prace naukowe zgłaszano skutki uboczne w/w postępowań.
Drugie zalecenie ACP dotyczące farmakoterapii opiera się na wynikach 20 badań. Sześć z tych prac zawierało porównanie stosowania diuretyku tiazydowego do placebo. Wykazano w nich obniżenie ryzyka nawrotu kamicy nerkowej z 48,9% do 25,9%.
Inna grupa badań porównywała monoterapię z użyciem cytrynianów do grupy kontrolnej z placebo. Także tutaj uzyskano obniżenie ryzyka wystąpienia kamicy moczowej – z 52,3% do 11,1%. Allopurinol także odgrywa rolę w zmniejszeniu ryzyka nawrotu choroby – z 55,4% do 33,3%.

Polecany artykuł

  Zapobieganie kamicy nerkowej