Stosowanie alfuzosyny w leczeniu łagodnego pprzerostu prostaty a powikłania w czasie operacji zaćmy

Alfuzosyna używana w leczeniu łagodnego rozrostu stercza wpływa na mniejszą ilość powikłań podczas operacji zaćmy. Pacjenci, którzy zażywali alfuzosynę z powodu łagodnego rozrostu stercza (BPH) mieli mniejsze ryzyko wystąpienia umiarkowanego lub poważnego śródoperacyjnego zespołu wiotkiej tęczówki (IFIS) podczas operacji zaćmy niż pacjenci zażywający tamsulozynę. Poniżej przedstawiono wyniki porównania obydwóch leków opublikowanego w internecie 5 grudnia 2013 w „Ophtalmology”.

Leki używane w leczeniu BPH posiadają udowodniony związek z trwałymi zmianami w tęczówce i ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia IFIS. Z tego powodu autorzy badania zalecają stosowanie alfuzosyny u pacjentów ze współistniejącą zaćmą i objawowym łagodnym rozrostem stercza.

Dr David F. Chang i wsp. (dr David F. Chang jest wykładowcą Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Francisco, zeszłorocznym Prezesem Amerykańskiego Stowarzyszenia Chirurgii Zaćmy i Chirurgii Refrakcyjnej oraz zeszłorocznym Przewodniczącym Zarządu Komitetu Zaleceń Postępowania w Chirurgii Zaćmy Amerykańskiej Akademii Okulistyki) porównali występowanie i stopień IFIS podczas rutynowej operacji usunięcia zaćmy u 226 pacjentów. 70 z nich otrzymywało tamsulozynę, 43 alfuzosynę, zaś 113 nie otrzymywało żadnej farmakoterapii alfa1-blokerami. Zabiegi były wykonane we Francji, gdzie dość często stosuje się alfuzosynę. Każda fakoemulsyfikacja i wewnątrzgałkowa procedura implantacji soczewki była nagrywana na wideo i oceniana przez 2 badaczy. Recenzenci nie byli informowani jaki lek zażywał wcześniej dany pacjent. Oceniali oni zabieg i diagnozowali stopień IFIS jako: brak, łagodny, umiarkowany lub poważny. Przypadek łagodny był klasyfikowany w przypadku wydęcia się tęczówki, umiarkowany jako wydęcie wraz z wypadaniem tęczówki lub większym niż 2mm zwężeniem źrenicy, zaś poważny przypadek IFIS w sytuacji wydęcia się tęczówki wraz z wypadaniem tęczówki naraz ze większym niż 2mm zwężeniem źrenicy. W trakcie zabiegów nie używano wstrzyknięć fenylefryny.

Śródoperacyjny zespoł wiotkiej tęczówki (IFIS) wystąpił u 34,3% pacjentów zażywających tamsulozynę (24/70), u 16,3% pacjentów zażywających alfuzosynę (7/43) oraz u 4,4% pacjentów (5/113) z grupy kontrolnej. W żadnej z grup nie zanotowano rozdarcia tylniej torebki soczewki oraz innych poważnych powikłań chirurgicznych. Wyniki tego badania wskazują na fakt, iż poważny IFIS występuję statystycznie częściej u pacjentów zażywających tamsulozynę niż u pacjentów zażywających alfuzosynę (p=0,036). Razem w porównaniu z grupą kontrolną, badanie cząstkowe wykazało, iż umiarkowane i poważne IFIS może wystąpić także w przypadku braku nawodnienia cieczy wodnistej epinefryną nawet u pacjentów z narządem wzroku o niskim ryzyku możliwości zaistnienia powikłań, u których nie stosowano w leczeniu alfablokerów.
Dr Chang tak komentuje wyniki badania dla portalu Medscape Medical News: „Łagodny rozrost gruczołu krokowego i zaćma są dwoma najczęściej występującymi schorzeniami które występują u starszych mężczyzn. Wraz ze wzrostem średniego wieku populacji, występowanie IFIS będzie stale się zwiększać”.
Dr. Chang wraz z Dr John R. Campbell jako pierwsi opisali związek alfa-blokerów i IFIS w 2005. „Od początku mieliśmy wrażenie, że IFIS bywa częściej związany z tamsulozyną niż z nieselektywnymi alfa-blokerami takimi jak terazosyna czy doksazosyna.”

Tamsulozyna, alfuzosyna, terazosyna i doksazosyna są alfablokerami, ale tamsulozyna jest jedynym z nich który jest selektywny dla alfa-1A receptora, którego podtyp dominuje w mięśniówce gładkiej stercza i tęczówki.
Tamsulozyna i alfazosyna są klinicznie selektywne dla układu moczowego. W przypadku ich stosowania pacjenci skarżą się na znacząco mniejszą częstość epizodów występowania hipotonii ortostatycznej. Dr Chang komentuje: „Nasze badanie pokazuje, iż zażywanie tamsulozyny powoduje częstsze występowanie poważnego IFIS u pacjentów. Pacjent, który wymaga rozpoczęcia farmakoterapii uroselektywnym alfa-1 antagonistą powinien zatem spróbować najpierw leczenia alfuzosyną, jeśli ma jakiekolwiek objawy zaćmy”. Dr Chang uważa także, że urolodzy i inni lekarze prowadzący terapię BPH byli niechętni odstawieniu skutecznego leku który nie powodował hipotonii ortostatycznej. „Na początku był wśród nich opór, ponieważ nie istniały mocne dowody tzn. badania kliniczne ze ślepą próbą w celu stwierdzenia, że jeden alfa1-bloker jest gorszy od drugiego. To badania dostarcza takich dowodów”.

Tak komentuje wyniki badania dla Medscape Medical News profesor Ike K. Ahmed, kierownik Katedry i Kliniki Okulistyki Uniwersytetu w Toronto w Kanadzie: „To doskonały artykuł. Tamsulozyna jest bardzo często używanym lekiem, a związane z nim ryzyko powikłań jest istotnie większe z punktu widzenia chirurgicznego. Dla okulistów, alfuzosyna jest substancją która sprawia mniej kłopotów.” Chirurdzy mogą minimalizować powikłania wynikające z zażywania tamsulozyny, jeśli wiedzą o tym, że pacjent ją zażywał, ale Dr Ahmed dodaje iż „jeśli można stosować inny lek który działa tak samo dobrze na BPH to może to robić dużą różnicę”. Profesor Ahmed jest także dyrektorem badań w Instytucie Okulistycznym Kensington Uniwersytetu w Toronto i nie był zaangażowany w cytowane badanie.

Rosa M. Brega-Mele, profesor okulistyki Uniwersytetu w Toronto, dyrektor oddziału chirurgii zaćmy w  Instytucie Okulistycznym Kensington oraz Prezes Komitetu Klinicznego Amerykańskiego Stowarzyszenia Chirurgii Zaćmy i Chirurgii Refrakcyjnej zauważa, iż pomimo niższego ryzyka IFIS w przypadku alfuzosyny, chirurdzy nadal powinni być ostrożni. „Należy mieć na uwadze fakt, iż dalej istnieje ryzyko odpowiedzi tęczówki na nieselektywnego alfa1 antagonistę. Z drugiej strony, jeżeli skuteczność leków jest podobna, dla urologów i lekarzy rodzinnych alfuzosyna może być lepszy wyborem w terapii BPH”. Profesor Rosa M. Brega-Mele nie była zaangażowana w powyższe badanie.

Dr Chang zaznacza, iż mężczyźni którzy mają otrzymać farmakoterapię BPH powinni mieć jeśli tylko to możliwe najpierw wykonaną operację usunięcia zaćmy. W większości przypadków, lekarze pierwszego kontaktu nie są świadome ryzyka powikłań w chirurgii zaćmy związanych z tamsulozyną. „Wykonaliśmy ankietę on-line wśród lekarzy rodzinnych (związanych z Uniwersytetem Kalifornijskim w San Francisco) pytając ich o znajomość IFIS i o ich schematy farmakoterapii. Okazało się, iż większość lekarzy rodzinnych nie zna IFIS oraz związku między IFIS i alfablokerami oraz tego, iż niektóre alfablokery mogą częściej powodować IFIS niż inne. Mając to na uwadze, chcemy przekazać tę wiadomość innym towarzystwom lekarskim w celu poinformowania jak najszerszej ilości członków o wynikach tego badania”.

Autorzy i komentatorzy badania nie zgłaszają żadnych zewnętrznych źródeł finansowania.