Zatrzymanie moczu

Zatrzymanie moczu jest to brak możliwości opróżnienia pęcherza moczowego. Zatrzymanie moczu podzielono na całkowite i częściowe. Ostre zatrzymanie moczu zdarza się u blisko 14% pacjentów w wieku 80 lat. Zatrzymanie moczu u kobiet jest stosunkowo rzadkie i ma w większości przypadków związek z zaburzeniami neurologicznymi pacjentki.

Zatrzymanie moczu u mężczyzn ma najczęściej związek z występowaniem przeszkody podpęcherzowej, u kobiet zatrzymanie moczu z powodu przeszkody podpęcherzowej jest najrzadszą postacią zatrzymania moczu. U kobiet można wyróżnić dwie grupy przyczyn wystąpienia zatrzymania moczu - psychogenne i neurogenne.

Objawy ostrego zatrzymania moczu

Wśród objawów ostrego zatrzymania moczu wymienia się ból brzucha  - najczęściej w podbrzuszu, uczucie parcia na mocz oraz wyczuwalny przez powłoki jamy brzusznej wypełniony pęcherz moczowy. Bezbolesne zatrzymanie moczu zdarza się rzadko i najczęściej ma związek z zaburzeniami ośrodkowego układu nerwowego.

Czynniki zwiększające ryzyko ostrego zatrzymania moczu 

       Spożycie alkoholu
       Stosowanie leków zawierających sympatykomimetyki (leki stosowane w przeziębieniach) lub leków antyhistaminowych stosowanych w chorobach alergicznych
       Opóźnianie oddania moczu spowodowane brakiem możliwośći lub pośpiechem - częsta przyczyna zatrzymania moczu u pacjentów z łagodnym przerostem gruczołu krokowego będących w wielogodzinnej podróży samochodem.
       Unieruchomienie pacjenta w łóżku
       Długotrwałe działanie niskich temperatur
       Uszkodzenia rdzenia kręgowego
       Nadmierna ilość przyjmowanych płynów
       Zapalenie gruczołu krokowego
       Zakażenie dróg moczowych

Rozpoznanie ostrego zatrzymania moczu

Rozpoznanie ostrego zatrzymania moczu opiera się wywiadzie zebranym od pacjenta, badaniu przedmiotowym brzucha i może być uzupełnione badaniem obrazowym - USG jamy brzusznej.

Do objawów zatrzymania moczu zalicza się

      silny ból podbrzusza środkowego, czasami pacjenci zgłaszają ból okolic lędźwiowych spowodowany cofaniem się moczu moczowodami do nerek
      uczucie silnego parcia na mocz z niemożnością oddania moczu
      wyczuwalny pęcherz moczowy, który w przypadku dużej ilości zalegającego moczu może sięgać do pępka co czasami moze sprawiać wrażenie wzdęcia brzucha a w przypadku kobiety ciąży.

Fot. Pęcherz moczowy widziany w USG

Postępowanie w zatrzymaniu moczu

Podstawowym sposobem złagodzenia bólu u pacjenta z zatrzymaniem moczu jest założenie cewnika do pęcherza moczowego. Większość urologów decyduje się w takim przypadku na założenie cewnika Foley'a do pęcherza moczowego przez cewkę moczową. Cewnik zakładany jest w pozycji leżącej z zachowaniem aseptyki. Mocz zalegający w pęcherzu moczowym wypuszczany jest we frakcjach aby uniknąć masywnego krwiomoczu spowodowanego nagłym spadkiem ciśnienia w pęcherzu moczowym z następczym pękaniem naczyń śluzówki pęcherza moczowego.

Po kilku dniach od założenia cewnika Foley'a z powodu BPH podejmowana jest próba usunięcia cewnika z pęcherza moczowego. Badania wykazują, że próba usunięcia cewnika Foley'a powiedzie się u około 33% pacjentów. Do czynników zwiększających częstość zatrzymania moczu zalicza się wiek pacjenta, poziom PSA, objętość moczu zalegającego po mikcji.

Fot. Cewnik Foley'a z wypełnionym balonem utrzymującym cewnik w pęcherzu moczowym

Istotnym badaniem u pacjentów z zatrzymaniem moczu jest wykonanie badania USG jamy brzusznej, które pozwala na różnicowanie przyczyn zatrzymania moczu (kamica, nowotwory,skrzepy w pęcherzu moczowym itp.)

W przypadku mężczyzn lekarz wykonuje badanie DRE - badanie palcem przez odbytnicę, w czasie którego ocenia napięcie zwieracza odbytu, wielkość, symetrię, sprężystość oraz orientacyjne wymiary gruczołu krokowego.