Wodniak jądra – łac. Hydrocele testis

Wodniak jądra jest zbiornikiem surowiczego płynu zgromadzonego między błoną ścienną i trzewną osłonki pochwowej jądra (tunica vaginalis). Wodniaki jądra dzielone są na wrodzone i nabyte. Objętość surowiczego płynu waha się od kilku mililitrów do kilkuset. Kolor płynu jest zmienny. Najczęściej jest wodojasny lub bursztynowy. W wodniakach pourazowych lub w przebiegu innych patologii (po urazie, skręcie jądra lub guzie jądra plyn może być z domieszką krwi).

Wrodzony wodniak jądra występuje u około 5-6 % noworodków płci męskiej. 10% wrodzonych wodniaków jądra występuje obustronnie. Powodem gromadzenia się płynu surowiczego w obrębie osłonek jądra jest niezarośnięcie wyrostka pochwowego. Jądra pod koniec rozwoju płodowego zstępują z jamy brzusznej do worka mosznowego pociągając za sobą wypustkę otrzewnej – wyrostek pochwowy. Lokalizacja jąder w mosznie zapewnia im niższe ciśnienie i temperaturę od tych panujących w jamie brzusznej. Wyrostek pochwowy u części małych chłopców pozostaje otwarty co powoduje swobodne przepływanie płynu surowiczego wodniaka do jamy otrzewnej. Często rodzice zgłaszają powiększanie lub zmniejszanie wodniaka jądra w zależności od aktywności fizycznej dziecka. U większości pacjentów pod koniec 1 – 2 roku życia kanał ulega samoistnemu zamknięciu a wodniak wchłania się. W przypadku kiedy wodniak jądra nie ulega samoistnemu wchłonięciu nazywany jest on wodniakiem niekomunikującym. Wodniaki jądra, które nie ulegną samoistnemu wchłonięciu do 2 roku życia wymagają leczenia operacyjnego.

Nabyty wodniak jądra – jest najczęściej powikłaniem zapalenia jądra, najądrza lub wynikiem urazu. Może występować po operacjach przepukliny pachwinowej. Przyczyną powstawania wodniaka nabytego jest zaburzenie równowagi między powstawaniem a wchłanianiem płynu przez osłonkę pochwową jądra.

Rozpoznanie

Moszna po stronie z wodniakiem jądra jest niezmieniona. Skóra moszny jest sprężysta, napięta i ucieplona tak jak po stronie zdrowej. U dzieci wykorzystuje się zjawisko transluminacji –  przeświecania. Podświetlenie moszny z wodniakiem latarką powoduje przeświecanie skóry po stronie przeciwnej.
Pacjenci z wodniakiem jądra najczęściej zgłaszają problemy z chodzeniem, uczucie ciężkości w mosznie, ból promieniujący do pachwiny.

Różnicowanie

W rozpoznaniu różnicowym wodniaka jądra bierze się pod uwagę :

  przepuklina mosznowa – z reguły udaje się wybadać u pacjenta wrota przepukliny, często udaje się odprowadzić zawartość moszny do jamy brzusznej;
  nowotwór jądra
  zapalenie jądra – skóra moszny jest z reguły zaczerwieniona, jądro bolesne;
  obrzęki w przebiegu niewydolności serca;

Diagnostyka obrazowa

Najczęściej wykonywanym badaniem w diagnostyce wodniaków jądra jest USG moszny.

Leczenie

W przypadku wrodzonych wodniaków jądra do 2 roku życia zalecana jest obserwacja. Około 90% wodniaków wrodzonych ulega samoistnemu wchłonięciu (kanał wyrostka pochwowego moszny ulega samoistnemu zamknięciu).
Wodniaki nabyte wymagają leczenia operacyjnego. Najczęściej wykonywane są zabiegi sposobem Winkelmanna i Bergmanna.

Operacja wodniaka jądra sposobem Winkelmanna

Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu regionalnym. Pacjent ułożony jest na plecach. Cięcie na mosznie przebiega ponad wodniakiem równolegle do przebiegu naczyń skórnych.Długość cięcia uzależniona jest od wielkości wodniaka. Po wypreparowaniu wodniaka i wypuszczeniu płynu osłonki jądra zostają wywinięte i zeszyte w odpowiedni sposób. W czasie zabiegu pozostawiany jest w mosznie dren, który usuwany jest następnego dnia. W przypadku niewielkich wodniaków operator może nie pozostawiać drenu.

Operacja wodniaka jądra sposobem Bergmanna

Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu regionalnym. Pacjent ułożony jest na plecach. Cięcie na mosznie przebiega ponad wodniakiem równolegle do przebiegu naczyń skórnych.Długość cięcia uzależniona jest od wielkości wodniaka. Po wypreparowaniu wodniaka i wypuszczeniu płynu osłonki jądra są wycinane. Na osłonki zakładany jest szew hemostatyczny. Sposób Bergmanna wykorzystywany jest w wodniakach o pogrubiałych, twardych osłonkach. W czasie zabiegu pozostawiany jest w mosznie dren, który usuwany jest następnego dnia. W przypadku niewielkich wodniaków operator może nie pozostawiać drenu.

Nakłucie wodniaka jądra

U pacjentów bardzo obciążonych, którzy nie kwalifikują się do leczenia operacyjnego możliwe jest nakłucie wodniaka igłą i ewakuacja płynu. Metoda ta zarezerwowana jest dla pacjentów z dużymi wodniakami utrudniającymi funkcjonowanie.